Onkruid bestrijden op verhardingen

Wilt u af van het onkruid op uw verhardingen? En bent u een professionele terreinbeheerder? Houd er dan rekening mee, dat het voor u verboden is om hiervoor nog chemische middelen te gebruiken. Want sinds 31 maart 2016 is chemisch onkruid bestrijden op verhardingen niet meer toegestaan. Dit verbod geldt voor alle professionele gebruikers.

HPG Hoveniers geeft advies.
Het beleid van HPG Hoveniers BV richt zich al jaren op het zo duurzaam mogelijk uitvoeren van al onze werkzaamheden. Daarom hebben wij de afgelopen jaren onderzocht, wat voor onze opdrachtgevers het beste alternatief is voor chemische onkruidbestrijding. In dit artikel vindt u onze ervaringen en onze conclusies.

Achtereenvolgens  worden behandeld:

1. problemen door chemische onkruidbestrijding
2. opsomming van chemie-vrije alternatieven
3. conclusie intern onderzoek HPG
4. advies onkruid bestrijden op verhardingen
5. per werkmethode een opsomming van de voor- en nadelen
6. tips voor het voorkomen van onkruid

1. Problemen door chemische onkruidbestrijding

Onkruid op verhardingen werd vroeger relatief snel en goedkoop bestreden met chemische middelen. Een niet-chemische methode is vier tot tien keer zo duur. Vooral omdat deze alternatieve methoden veel arbeidsintensiever zijn. Maar de chemische middelen bevatten onder andere de werkzame stof glyfosaat, die negatieve gevolgen kan hebben voor de gezondheid van planten en dieren. Bovendien wordt na het spuiten van bestrijdingsmiddelen, het middel niet geheel opgenomen door de planten. Dit restant spoelt af naar het oppervlaktewater. Daarmee vormt het een toenemend risico voor ons drinkwater. Bij de inname van water voor de productie van drinkwater, worden al structureel overschrijdingen gemeten van de toelaatbare hoeveelheid glyfosaat.

2. Onkruid bestrijden zonder onkruidbestrijdingsmiddelen

HPG Hoveniers BV heeft een interne studie gedaan naar de alternatieven voor onkruid bestrijden op verhardingen.

In de volgende paragraaf geven we onze belangenafweging en de conclusie uit ons onderzoek. Vervolgens worden voor elke bestrijdingsmethode de voor- en nadelen besproken. Het betreft de volgende methoden:

• vegen
• bosmaaien
• borstelen
• branden
• heet water
• hete lucht

3. Conclusies interne studie

Uit onze interne studie blijkt, dat geen enkel van de hierboven genoemde methoden voldoende effect heeft, als deze alléén wordt toegepast. Enerzijds omdat geen enkele methode in elke situatie inzetbaar is. Anderzijds leidt het toepassen van slechts één methode, tot een verschuiving in de samenstelling van het onkruid. Een aantal meer kwetsbare soorten zal dus vervangen worden door sterkere soorten. Voor een optimaal effect moet dus gekozen worden voor een combinatie van werkwijzen.

Afwegingsfactoren

Om te bepalen welke methoden het meest geschikt zijn, heeft HPG gekeken naar het soort locaties dat onderhouden moet worden. Ook de aanwezige onkruidsoorten zijn van belang. Tenslotte is gekeken naar de milieuvriendelijkheid van de diverse methoden.

1. HPG heeft een inventarisatie gemaakt van alle projecten die het bedrijf in beheer heeft. Het betreft hier zowel openbare ruimtes, als terreinen van bedrijven en instellingen. Uit deze inventarisatie blijkt, dat er bij de meeste projecten relatief veel obstakels in de verharding staan. Ook zijn bepaalde delen van de bestrating moeilijk te bereiken.  Hierdoor zijn deze projecten minder geschikt  om te borstelen of te branden.
2. HPG heeft veelal onderhoudscontracten voor het hele jaar. Daarom is bij de meeste projecten slechts sprake van een matige onkruidgroei. Hierbij volstaat dus het gebruik van hete lucht of heet water. Ook komt op diverse projecten veel distelopslag voor. Deze plant is moeilijk te bestrijden met maaien, omdat de distelwortel daarbij niet wordt aangetast. De plant komt dan weer bijzonder snel terug. Bosmaaien of borstelen is hiervoor dus niet geschikt. Ook branden heeft niet het gewenste effect. Een bestrijding met heet water en / of hete lucht kan de distel sneller uitputten.
3. Voorts is de milieuvriendelijkheid van de methoden voor ons een belangrijk criterium bij onze keuze. HPG heeft het certificaat CO2 bewust niveau 3. Bij het investeren in nieuwe machines wordt dus kritisch gelet op de CO2-uitstoot bij het gebruik hiervan. En het gebruik van hete lucht geeft duidelijk de laagste CO2-uitstoot. Borstelen geeft naast CO2 nog een extra milieubelasting, omdat de restmaterialen van de borstels in het milieu terecht komen. Dit geldt ook voor de door het borstelen afgesleten bestratingsmaterialen.

4. Advies onkruid bestrijden op verhardingen

De toe te passen methode voor de onkruidbestrijding op verhardingen, is sterk afhankelijk van de plaatselijke situatie. Hierbij zijn zowel de inrichting van het project als het soort onkruid van belang. Op basis van de eigen ervaringen met de meest voorkomende terreinen, adviseren wij de volgende combinatie:

• hete lucht / stomen voor grotere oppervlakten
• heet water                voor kleinere oppervlakten
• bosmaaien               zonodig als voorbewerking bij extreme onkruidgroei. Waar mogelijk met een elektrische bosmaaier

Enkel vegen geeft weinig resultaat in het bestrijden van onkruid. Maar in combinatie met de hierboven genoemde methoden, kan het wel de efficiëntie ervan duidelijk verhogen.

5. Diverse methoden onkruid bestijden

Hieronder wordt een toelichting gegeven op de diverse mogelijkheden voor onkruidbestrijding. Daarbij worden bij elke optie de voor- en nadelen aangegeven. Voor elke methode geldt, dat de benodigde frequentie afhankelijk is van de onkruid druk en van de gewenste beeldkwaliteit. Dit resulteert over het algemeen in een frequentie van 4 tot 6 keer per jaar.

Ook bij onkruid geldt: voorkomen is beter dan genezen. Het is dus heel belangrijk om bij de inrichting van terreinen al goed te anticiperen op toekomstig beheer en onderhoud. Daarom eindigt dit artikel met  tips hoe u onkruidgroei kunt voorkomen.

5.1 Vegen

Vegen verwijdert de voedingsbodem voor onkruiden. Kleine kiemplanten en zaadkruiden kunnen meegenomen worden. Ook verwijdert het plantenresten die zijn losgemaakt door de hieronder genoemde bestrijdingsmethoden.

Voordelen:

• werk is niet weersafhankelijk

Nadelen

• werkt voornamelijk preventief, alleen inzetbaar tegen zeer lichte onkruidgroei
• snelle hergroei
• niet toe te passen op moeilijk bereikbare plaatsen
• niet toe te passen bij veel obstakels in verharding
• stofhinder
• geluidshinder
• CO2-uitstoot

5.2 Bosmaaien

Met een bosmaaier worden de bovengrondse delen van de planten verwijderd.

Voordelen:

• goed inzetbaar bij extreme onkruidgroei
• ook toe te passen op moeilijk bereikbare plaatsen
• obstakels in de verharding vormen geen probleem
• werk is niet weersafhankelijk

Nadelen:

• snelle hergroei, geen preventieve werking
• alleen te gebruiken op gesloten verhardingen
• risico van schade aan bijvoorbeeld auto’s en ruiten door rondvliegend materiaal
• stofhinder
• geluidshinder
• CO2-uitstoot

Een deel van de nadelen van het bosmaaien kan beperkt worden, door gebruik te maken van een elektrische bosmaaier. Deze geeft geen geluidsoverlast en slechts een beperkte CO2-uitstoot. Nadelen van elektrisch bosmaaien zijn echter, dat zowel de productiviteit als de capaciteit laag zijn. Een elektrische bosmaaier is dus niet inzetbaar voor grotere oppervlakten

5.3 Borstelen

De bovengrondse delen van het onkruid worden met roterende stalen en/of kunststoffen borstels verwijderd.

Voordelen:

• goed inzetbaar bij extreme onkruidgroei. De productiviteit is dan wel aanzienlijk lager dan bij minder of lager onkruid
• werk is niet weersafhankelijk

nadelen:

• niet toe te passen op moeilijk bereikbare plaatsen
• niet toe te passen bij veel obstakels in verharding
• snelle hergroei, geen preventieve werking
• alleen te gebruiken op stevige, gesloten verhardingen
• mogelijke beschadiging van verharding

  

• borsteltype en druk moeten worden aangepast aan het type verharding
• de borstels slijten af, en dit materiaal komt in het milieu terecht
• voegen kunnen ook te schoon worden geborsteld, waardoor de verharding los komt te liggen
• stofhinder
• geluidshinder
• CO2-uitstoot

5.4 Branden

De bovengrondse delen van de planten worden bestreden met behulp van een thermische schok. De plantenbladen worden verhit tot ongeveer 80°C. Hierdoor stollen de aanwezige eiwitten en barsten de plantencellen  open. De bladeren verliezen daardoor hun stijfheid en drogen snel uit. Dit verzwakt de plant.

Voordelen:

• ook toepasbaar op halfgesloten verharding en open verharding, mits de ondergrond niet brandbaar is (bv houtsnippers)
• werkt deels preventief omdat ook het kiemzaad wordt gedood
• weinig stofhinder
• weinig geluidshinder

Nadelen:

• niet effectief bij zware onkruidgroei
• slecht inzetbaar bij veel ongelijkheden in de verharding
• niet efficiënt bij veel obstakels in de verharding. Voor moeilijk bereikbare plaatsen is wel een brander met lans in te zetten.
• verdorde planten blijven staan en geven een lelijk straatbeeld
• werk is weersafhankelijk.
• snelle hergroei, weinig preventieve werking
• brandgevaar aanwezig. Niet raadzaam bij brandbare materialen in de directe omgeving. Bijvoorbeeld schuttingen, coniferenhagen, maar ook zwerfvuil en isolatiemateriaal achter gevelplaten.  Hiermee gebeuren regelmatig ongelukken, bijvoorbeeld een coniferenhaag die afbrand. of een schutting
• kan beschadiging veroorzaken aan verharding of aan straatmeubilair
• CO2-uitstoot

5.5 Heet water

De bovengrondse delen van de planten worden ook bij deze methode bestreden met behulp van een thermische schok. De plantenbladen worden bespoten met water van 100°C.  Heet water heeft een veel hoger vermogen om warmte te geleiden dan hete lucht of stoom. De warmte wordt daardoor sneller overgedragen op de plant.  Bovendien is de soortelijke warmte van water vier keer zo hoog dan van hete lucht. Hierdoor kan het water veel meer warmte overdragen op de planten. Het dringt dieper het onkruid in én dringt ook deels de grond in. Hiermee tast het de ondergrondse plantendelen aan. Daardoor is het mogelijk dat de plant niet alleen maar verzwakt, maar ook geheel afsterft.

Voordelen:

• toepasbaar op elk type verhardingen
• ook toepasbaar bij veel obstakels in verhardingen
• ook toepasbaar op moeilijk te bereiken plaatsen
• werkt deels preventief omdat ook de wortels worden aangetast
• werkt deels preventief omdat ook het kiemzaad wordt gedood
• geen brandgevaar
• geen stofhinder
• weinig geluidshinder
• weinig weersafhankelijk. Alleen minder effectief bij lage temperaturen en bij regen
• geen schade aan verhardingen of tereinmeubilair
• relatief weinig CO2-uitstoot

Nadelen:

• niet effectief bij extreme onkruidgroei. Bij oudere beplanting of beplanting met een dikke waslaag kan de warmte minder goed de plant indringen.
• restmateriaal van planten blijft achter
• lage productiviteit

5.6 Hete lucht / stomen

De bovengrondse delen van de planten worden ook bij deze methode bestreden met behulp van een thermische schok. De plantenbladen worden bespoten met hete lucht van 120°C tot 140°C. Deze lucht condenseert op de koude plantendelen. Dit hete water heeft hetzelfde effect als hierboven besproken.  Het dringt ook deels de grond in en tast hiermee de ondergrondse plantendelen aan. Hierdoor is het mogelijk dat de plant niet alleen maar verzwakt, maar ook geheel afsterft.

Voordelen:

• toepasbaar op elk type verhardingen
• ook toepasbaar bij veel obstakels in verhardingen
• ook toepasbaar op moeilijk te bereiken plaatsen
• werkt in lichte mate preventief omdat ook de wortels gedeeltelijk worden aangetast
• werkt deels preventief omdat ook het kiemzaad wordt gedood
• geen stofhinder
• weinig geluidshinder
• weinig weersafhankelijk. Alleen minder effectief bij lage temperaturen en bij regen
• geen schade aan verhardingen of tereinmeubilair
• relatief weinig CO2-uitstoot

Nadelen:

• niet effectief bij extreme onkruidgroei
• restmateriaal van planten blijft achter

6. Tips om onkruidgroei te voorkomen

Probeer in de ontwerpfase al te anticiperen op het beheer en onderhoud van verhardingen Dit kan in de toekomst veel budgettaire voordelen opleveren. Bovendien kan hiermee het brandstofverbruik ten behoeve van het onderhoud worden verlaagd. En daarmee dus tevens de bijbehorende CO2-emmissie. Het is ook aan te raden om de bestaande inrichting van uw projecten eens kritisch te bezien. Vaak kan een kleine aanpassing in de inrichting, al veel voordelen opleveren in het onderhoud.

Aandachtspunten ontwerp

• betrek de toekomstige beheerder al in een vroeg stadium bij het ontwerp. Hij kan toekomstige problemen in het onderhoud voorzien, zodat hierop nog kan worden bijgestuurd.
• is de verharding echt nodig? Bij een geringe gebruiksdruk is het aan te raden om de verharding smaller te maken of geheel te verwijderen. Een beloopbare groenzone is ook een alternatief.
• gebruik elementverharding vooral op intensief gebruikte locaties. Voor extensief gebruikte locaties zijn geheel gesloten verhardingen zoals asfalt onderhoudsvriendelijker
• gebruik geen elementverharding op locaties waar niet gereden of gelopen wordt
• de toepassing van grotere elementen (klinkers, tegels) levert minder voegen op, dus minder onkruid
• houdt de voegen zo smal mogelijk
• gebruik een onkruidwerend vulmiddel voor voegen. Zeker bij brede voegen

  

• vermijd obstakels in de verhardingen
• gebruik passstukken als obstakels in de bestrating niet te voorkomen zijn
• zorg voor een goede afwerking van de randen van de verharding. Bij voorkeur met een onkruidwerend voegvulmiddel
• zorg voor een stevige afscheiding tussen verharding en groenzones

Het regelmatig vegen van de verharding werkt preventief, doordat dit kiemzaden en voedingsbodems (verontreinigingen met zand en grond) verwijdert.

Bij de hierboven genoemde ontwerptips horen nog wel twee kanttekeningen.

• Want hoe minder voegen, hoe minder water direct kan afvloeien naar de ondergrond. Dit staat dus haaks op de behoefte om meer waterbuffers te creëren in verband met het veranderend klimaat. De belangrijkste vraag blijft daarom: is de verharding wel echt nodig?
• Veel graafbijtjes en graafwespen maken dankbaar gebruik van voegen om er hun nesten in te maken. Zeker de wat bredere voegen zijn hiervoor ideaal. Dus op locaties waar het eindbeeld wat minder strak mag zijn, kunnen deze insecten een kans krijgen.

Advies onderhoud en inrichting

Wilt u advies over het niet-chemisch bestrijden van onkruid op verhardingen? Of over het optimaliseren van de terreininrichting van uw project om onkruidgroei te minimaliseren? Wij helpen u graag. Bel 0299-415205 of mail info@hpg-hoveniers.nl