Wateroverlast bestrijden

Straten en parkeerterreinen staan blank, kelders lopen onder. Wateroverlast bestrijden is helaas steeds vaker nodig, zowel in de openbare ruimte als op private terreinen. Een belangrijke oorzaak hiervan is het veranderend klimaat. Dit geeft een toename van heftige regenval in een korte tijd. En daarop is de inrichting van onze buitenruimte niet berekend. Het voorkomen van wateroverlast begint daarom al bij de aanleg van een project.  Maar ook voor bestaande projecten zijn er mogelijkheden om de wateroverlast te beperken.

Wateroverlast voorkomen

Om overlast van het teveel aan neerslag te voorkomen, kan gekozen worden uit drie opties: het water gebruiken, het afvoeren of het vasthouden. Het gebruik van regenwater is slechts in een klein aantal situaties mogelijk. En het afvoeren van het regenwater verplaatst het probleem naar een andere locatie. Daarom beperken we ons in dit artikel tot de de derde optie: wateroverlast bestrijden door waterberging.

Mogelijkheden voor waterberging

De meeste wateroverlast wordt veroorzaakt, doordat bij een flinke hoosbui al het water van daken en bestratingen direct naar het riool stroomt. En dat raakt daardoor snel overbelast. Het is dus belangrijk om het water langere tijd vast te houden. Dit kan op verschillende manieren. Hieronder volgen een paar voorbeelden.

Het verminderen van de hoeveelheid verharding

Zeer effectief bij wateroverlast bestrijden. Hiermee pakt u het probleem bij de bron aan: het verminderen van regenwater dat direct afstroomt naar het riool. Hiervoor zijn diverse mogelijkheden:

• Verharding die niet echt noodzakelijk is, kan omgevormd worden naar een plantvak
• Extensief gebruikte verharding, zoals bij sommige voetpaden, kan omgevormd worden naar een halfverharding. Bijvoorbeeld van schelpen, steenslag of grind. Het regenwater kan hierdoor wegzakken naar de ondergrond.
• Sporadisch gebruikte parkeerplaatsen kunnen voorzien worden van grasbetonstenen of halfverharding.
• Indien een trottoir voldoende breedte heeft, kan de aanleg van geveltuintjes toegestaan of zelfs gestimuleerd worden. Door de eerste rij tegels langs de bebouwing te verwijderen, kan de neerslag die tegen de gevel komt hierin wegstromen.

Het verbeteren van het bodemprofiel

Dichtgereden grond en storende lagen in de ondergrond verkleinen het waterbufferend vermogen van de bodem. Zorg dus vóór het aanbrengen van beplanting altijd, dat de bodem voldoende is losgewerkt. Bij een goede bodemstructuur heeft de grond een drainerende werking. Het overtollige regenwater kan zo door de ondergrond worden opgenomen.

Het beplanten van (met name platte) daken

Het substraat waarin de beplanting staat, houdt geruime tijd het water vast. Vervolgens wordt door rechtstreekse verdamping of door verdamping via de beplanting, het water weer teruggegeven aan de atmosfeer. Hoe gevarieerder de beplanting, hoe groter de bufferwerking. Houd bij de aanleg wel rekening met de draagkracht van het dak. Want veel bestaande daken hebben een relatief beperkte draagkracht.

Het tijdelijk opslaan van het water

Dit is een efficiënte oplossing, omdat waterberging direct een piekbelasting van het riool tegengaat. Het water kan door infiltratie of door verdamping verdwijnen. Of het kan op een later tijdstip alsnog worden afgevoerd naar het riool. De toe te  passen maatregelen zijn sterk afhankelijk van de beschikbare ruimte.

• Infiltratievoorzieningen  naast verhardingen. Bijvoorbeeld stroken met een goed doorlatende bodem. Het overtollige water op de verharding kan hierin tijdelijk worden opgeslagen. Om voldoende opslagcapaciteit te hebben, moet de oppervlakte van de strook 10 tot 20% bedragen van de oppervlakte van de verharding. In een woonwijk is de aanbevolen diepte van de stroken maximaal 30 centimeter. Dit in verband met de veiligheid van kinderen en dieren. Indien de ruimte het toelaat, is het om deze reden ook aan te bevelen om flauwe taluds te maken.
• Een infiltratiedrain die het teveel aan neerslag afvoert naar een plek waar dit water geen overlast geeft.
• Een greppel in bestaande bermen of grasvelden. Dit is een smalle, relatief ondiepe sloot, eventueel voorzien van beplanting. Hij verhoogt de opslagcapaciteit van de groenvoorzieningen. In drogere tijden zal de greppel droog komen te staan.
• Een wadi, bijvoorbeeld in brede grasstroken. Een wadi is een soort brede greppel, meestal beplant met gras. De ondergrond bestaat uit zand en grind. Hieronder ligt een geul met goed doorlatend materiaal zoals grind, lavasteen of gebakken kleikorrels. Vanwege de benodigde diepte van de complete voorziening is een wadi alleen te gebruiken in een gebied met een lage grondwaterstand.
• Een wadi met een gemengde beplanting. Hiermee is in het buitenland al veel ervaring opgedaan. Bomen, heesters en vaste planten versnellen de afgifte van het water aan de atmosfeer. Er moet gekozen worden voor een assortiment dat tijdelijk met zijn wortels in water kan staan, maar dat ook drogere periodes overleeft.

• 

  Een vijver met een diepte van minimaal 1,5 meter, zodat het water in de zomer niet te warm wordt en in de winter niet helemaal bevriest. Ook hier heeft een flauwe oever weer de voorkeur. Pas op het talud beplanting toe, die zowel drogere als nattere perioden verdragen. Dan zijn ze goed bestand tegen het fluctueren van het waterpeil.

Het veiligstellen van kwetsbare elementen

Hoe hoger, hoe droger. Dat gold al toen de eerste bewoners zich in de lage delen van ons land gingen vestigen, maar dat geldt natuurlijk nog steeds. Daarom is het verstandig om hiermee rekening te houden bij het inrichten van nieuwe projecten. Plaats kwetsbare elementen zoals transformatorhuisjes niet op het laagste deel van het terrein, maar bij voorkeur wat hoger dan het aangrenzende gebied.

Advies bij wateroverlast

De tijd is voorbij dat we kunnen wegkijken van de problemen die neerslag veroorzaakt. De frequentie van het aantal stortbuien neemt toe, en de modellen van het KNMI voorspellen dat de zwaarte hiervan nog verder zal toenemen.

Al in 2008 is in de Waterwet vastgelegd, dat iedereen op zijn eigen perceel verantwoordelijk is voor de afvoer van het hemelwater. En daarbij wordt niet het afvoeren naar andere terreinen bedoeld. Maar de eigenaar zal het water in de grond moeten laten zakken of het tijdelijk bergen.

Op gemeentelijk niveau wordt momenteel met behulp van stresstesten onderzocht, waar de wateroverlast in de openbare ruimte zich in de toekomst gaat plaatsvinden. In 2020 zal elke gemeente hiervoor een plan van aanpak moeten hebben.

Het wordt dus hoog tijd dat alle grondeigenaren serieus met deze materie aan de gang gaan. De mogelijkheden  voor wateroverlast bestrijden zijn sterk afhankelijk van de lokale omstandigheden. Wij geven u graag advies over de maatregelen die voor u goed toepasbaar zijn. Bel 0299-415205 of mail naar info@hpg-hoveniers.nl.

Zoekt u tips tegen wateroverlast in tuinen of kruipruimtes? Lees dan hier verder.